Stjörnuhrap
Þriðja í aðventu fylgir að sjálfsögðu enn önnur tilraun sem skemmtilegt er að prófa.
Stjörnuhrap
Það sem þarf: rör, límband, blaðra, þráður, þvottaklemma og eitthvað skemmtilegt til að skreyta blöðruna. Þetta þarf ekki að vera flókið til að vera skemmtilegt!
Það sem þarf að gera: hengið þráð á milli tveggja hluta, það má vera eins langt og hentar en ekki í halla, svo þarf að þræða rörið upp á þráðinn. Næst þarf að blása blöðruna upp, setja þvottaklemmu á stútinn til að loka fyrir og svo er skemmtilegt að skreyta blöðruna! Til dæmis gæti blaðran verið rafmagn að fara eftir rafmagnslínu, kúkur að ferðast eftir fráveitulögn, vatnsdropi í lögn. Hægt er að gera tilraunina jólalegri með því að klippa út stjörnu sem verður þá stjörnuhrap eða jólakött sem stekkur af stað. Að lokum þarf að festa blöðruna á rörið með límbandi, losa um þvottaklemmuna og þá þeytist blaðran áfram eftir bandinu. Fylgist með hversu langt hún kemst og prófið aftur, blásið þá annað hvort meira eða minna í blöðruna og sjáið hvað breytist!
Tilraunin framkvæmd.
Hvað er að gerast?
Þegar lofti er blásið í blöðruna og lokað fyrir er loftið inni í blöðrunni undir þrýstingi, það er eins og það sé verið að kremja loftið saman. Þegar klemman er losuð frá þá losnar þrýstingurinn og loftið streymir með miklum krafti út úr blöðrunni. Samkvæmt lögmáli vísindamannsins, Isaac Newton, er mótkraftur fyrir alla krafta sem til eru. Þetta þýðir að þegar loftið skýst út úr blöðrunni með krafti myndast annar kraftur í hina áttina sem ýtir rörinu eftir þræðinum. Því meira loft sem sett er í blöðruna, því stærri verður kraftur loftsins og því stærri verður krafturinn sem verkar á rörið. Rörið er í raun knúið áfram með orku loftsins sem blásið var í blöðruna. Það er einnig annar kraftur sem verkar á rörið, núningskraftur frá þræðinum, hann verkar í öfuga átt við hreyfingu rörsins. Ef núningskrafturinn er stærri en krafturinn sem ýtir rörinu áfram getur það ekki farið af stað. Mismunandi efni veita mis mikinn núningskraft, til dæmis verkar minni núningskraftur á hlut sem rennur eftir svelli en malbiki.
Ef manneskja stendur á hjólabretti og ýtir í vegg, þá beitir hún krafti í átt að veggnum og hjólabrettið færist frá veggnum. Krafturinn sem myndast þegar loftið streymir út úr blöðrunni er alveg eins og krafturinn sem myndast þegar ýtt er í vegg. Þess vegna er krafturinn á rörið eins og sá sem verkar á hjólabrettið. Einnig verkar núningskraftur frá yfirborðinu á hjól hjólabrettisins.