Piss kúkur klósettpappír

Margar hendur vinna létt verk

Þegar Reykjavík byggðist var engin fráveita sem tók við skólpinu. Í raun voru ekki heldur vatnsklósett á heimilum og ekki heldur rennandi vatn. Í stað þess að sturta niður eins og við gerum í dag, gerði fólk þarfir sínar á kömrum, þar sem hola var mokuð í jörðina eða á koppum. Úrganginum var svo kastað í opnar rennur sem runnu í átt að lækjum og sjó.

Í miklum vatnsveðrum gat það komið fyrir að skólp úr rennunum smitaðist yfir í brunna þar sem fólk sótti sér vatn. Á þessum tíma veiktust margir og dóu vegna vatnsborinna sjúkdóma líkt og taugaveiki. Fyrsta skólplögnin sem vitað er til að lögð hafi verið neðanjarðar í Reykjavík var lögð af frumkvæði nunnanna í Landakoti, niður Ægisgötu að sjó. Holræsi drógu strax úr tilfellum taugaveiki tilfella og má segja að það hafi verið holræsin sem björguðu mannslífum.

Á Íslandi erum við svo lánsöm að búa flest við góðar hreinlætisaðstæður og í dag hafa öll aðgang að hreinu drykkjarvatni og góðri hreinlætisaðstöðu. Því miður eru enn lönd í heiminum sem hafa ekki aðgang að slíku og er það lífsnauðsynlegt að það breytist.

Kynntu þér sögu fráveitunnar í bókinni Cloacina, saga fráveitu. 

Ferðalag kúksins

Í dag eru öll hús borgarinnar tengd við fráveitukerfið og rennur skólpið sjálfrennandi niður í móti að dælustöðvum. Við sjávarsíðuna kemst skólpið ekki neðar og því fer það þar í dælustöð. Í dælustöðinni er skólpinu lyft upp og heldur það svo áfram að renna í átt að hreinsistöð.

Frá því að kúkurinn fer í klósettið á heimili þínu má segja að það taki úrganginn um 1-2 klukkustundir að renna frá heimili þínu þar til það er komið í hreinsistöð.

Á Íslandi fer fram lágmarks hreinsun í hreinsistöðvum, en þá eru óæskileg efni síuð úr skólpinu. Fita og sandur eru einnig soguð frá en fitan kemur að mestu frá heimilum úr uppþvottavélum og vöskum, en sandurinn kemur af götunum.

Í fráveitukerfinu hittir úrgangurinn af heimilinu allskyns annan úrgang og einnig vatn sem rennur inn í fráveituna.
Til að minnka það magn vatns sem rennur í fráveitukerfið eru notaðar svokallaðar blágrænar ofanvatnslausnir, en þá er rigningarvatn af götum leitt ofan í tjarnir eða litlar siturlagnir þar sem vatnið seitlar niður í gegnum jörðina og aftur í grunnvatnið.

Öll á klósettið á sama tíma?

Þó að landsmenn séu ólíkir einstaklingar þá eiga þeir ýmislegt sameiginlegt. Öll þurfum við að fara á klósettið. En hvenær förum við á klósettið?

Mannfólk fer að jafnaði xx sinnum á klósettið á dag. En þegar eitthvað spennandi er að gerast heldur maður í sér. Þetta má sjá til dæmis af tölum um vatnsnotkun í kringum stóra viðburði eins og eurovision, evrópumótið í fótbolta og áramótaskaupið. Þá er greinilegt að fólk fer á klósettið í hléi.

Hvað getur vatnið sagt okkur um háttatíma fólks um helgar?

Ferð þú á klósetti í hálfleik?

Þegar Ísland tók þátt í Evrópukeppni karla í fótbolta árið 2016 ríkti mikil spenna yfir leik Íslands og Englands. Af tölum um vatnsnotkun má sjá að fólk hefur svo sannarlega haldið í sér og tekið pissupásu í hálfleik!

Hvað má fara í klósettið?

Í klósettið má aðeins setja piss, kúk, klósettpappír, gubb, blóð og hor. Það má segja að líkamsvessar séu það eina sem hafi aðgangsmiða á klósettinu.

Vissir þú að blautþurrkur mega aldrei fara í klósettið?

Áætlað er að um 200 tonn af óæskilegum úrgangi komi í fráveitur á ári. Stærsta vandamálið eru blautþurrkur, smokkar, tannþráður og eyrnapinnar. Þetta stíflar dælustöðvar og hreinsistöðvar svo að stundum þarf að opna neyðarloka sem sendir allan úrganginn ósíaðan út í sjó. Blautþurrkur eiga að fara í ruslið. Líka þær sem á stendur að þær séu niðurbrjótanlegar. Niðurbrjótanlegar blautþurrkur brotna niður við yfir 70°C hita í jarðgerðarstöðvum, en sjórinn og fráveitan nær aldrei þeim hita.

Hreint vatn og hreinlætisaðstaða fyrir öll

Það eru mannréttindi að hafa aðgang að klósetti og hreinlætisaðstaða. Heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna um Hreint vatn og hreinlætisaðstöðu kveður á um að árið 2030 skuli öll í heiminum hafa aðgang að hreinlætisaðstöðu og hreinu vatni. Hreinlæti og aðstaða til handþvotta, eins og að þvo hendur með vatni og sápu getur verið lífsnauðsynlegt og þegar það er ekki til staðar geta sjúkdómar geysað og valdið fólki skaða.